ΨΥΧΟΛΟΓΟΙ – ΚΕΝΤΡΑ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ - ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ - Ψ

• Η Παντελίδου Ελένη είναι ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια, στην Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτη του Αριστότέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και η βασική της εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία, είναι στη θεωρία Gestalt.  Εργάζεται ιδιωτικά με έφηβους και ενήλικες, σε ατομικό και ομαδικό επιπεδο μέσα από τη  συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία .
• Συνήθη αιτήματα θεραπείας με τα οποία ασχολείται είναι:
• Αγχώδεις Διαταραχές οι οποίες συχνά εκφράζονται μέσα από κρίσεις πανικού, γενικευμένες ή εστιασμένες φοβίες, έντονες σωματικές ενοχλήσεις που εκδηλώνονται στο γαστρεντερικό, αναπνευστικό, ουροποιητικό, γεννετικό σύστημα, στο δέρμα κτλ
•  Συναισθηματικές διαταραχές που αφορούν είτε σε έντονη δυσφορική διάθεση, είτε σε απότομη εναλλαγή ανάμεσα στην υπερμετρη ζωντάνια και αισιοδοξία και στην απόλυτη θλίψη και απόσυρση, καθώς και πιο ηπιες μορφές της παραπάνω εναλλαγής που ωστόσο, προκαλούν δυσκολίες στη ζωή του ατόμου
• Διαταραχές/ Δυσλειτουργίες στο επίπεδο των σχέσέων, όπου συχνά οι άνθρωποι βιώνουν μεγάλο ψυχικό πόνο και απογοήτευση καθώς επαναλαμβάνουν μοτίβα ζωής που οδηγούν σε αδιέξοδα, παρά την εναγώνια προσπάθεια τους για μια ζωή με περισσότερη ικανοποίηση και νόημα (συγκρουσιακές, κακοποιητικές, εξαρτητικές, απόμακρες με καχυποψία σχέσεις, χωρίς ευχαρίστηση και συναισθηματική πληρότητα κτλ)
• Καταστάσεις κρίσεις, όπως διάγνωση μιας επικινδυνης για τη ζωή ασθένειας, ανεπίλυτο πένθος, τραυματική εμπειρία, απώλεια, σημαντικές αλλαγές (διαζύγιο, μεταναστευση, αλλαγή περιβάλλοντος ή συνθηκών ζωής κτλ)   
• Καταστροφικές / Αυτοκαταστροφικές Συμπεριφορές, όπως έντονες εκρήξεις θυμού μη διαχειριζόμενες, διατροφικές διαταραχές, εξαρτήσεις, αυτο-τραυματισμοί

Το μοναδικό στοιχείο που υποδυκνείει την καταλληλότητα της χρονικής στιγμής για να απευθυνθεί κανείς προς τα έξω για βοήθεια, είναι η εσωτερική δυσανεξία που βιώνει αναφορικά με σωματικά ή ψυχικά συμπτώματα μαζί με ένα αίσθημα αβοηθησίας/απελπισίας, που καθιστούν την καθημερινότητά του δυσλειτουργική. Συνήθως, η αναζήτηση  ειδικού αποτελεί την τελευταία επιλογή, καθώς κανείς χρειάζεται να εξαντλήσει τα προσωπικά και κοινωνικά του αποθέματα και στη συνέχεια να αναζητήσει έξωθεν βοήθεια, προκειμένου να βγει από την προβληματική κατάσταση. Προσωπική μου θέση είναι πως μια τέτοια διαδρομή είναι και σύντονη με την ελληνική κουλτούρα και κατανοητή, αλλά πάνω απ’ όλα θεμιτή μια και  ενισχύει το εσωτερικό κίνητρο του ατόμου για θεραπεία  Δεν είναι λίγες οι φορές, που κανείς φτάνει στην πόρτα του ειδικού μετά από προτροπές, απειλές, παρακλήσεις οικείων ή ακόμα και με εισαγγελική εντολή, ενώ στην πραγματικότητα απουσιάζει το προσωπικό αίτημα, γεγονός που  πολύ συχνά οδηγεί σε απογοητευσεις τόσο του ίδιου όσο και των γύρω του, καθώς ένα από τα βασικά συστατικά μιας αποτελεσματικής θεραπείας είναι η προσωπική δέσμευση.

Μια επισήμανση που θα ήθελα να κάνω είναι πως η αναζήτηση θεραπείας δεν είναι απαραίτητα συνδεδεμένη και με τη συνέχιση της, συχνά άνθρωποι που αναζητούν βοήθεια δε μένουν, είτε γιατί μια συνάντηση πολλές φορές είναι αρκετή να ξεκλειδώσει κάποιες διαδικασίες, είτε γιατί αυτός ο τρόπος δεν τους βοήθά τελικά, είτε γιατί η χρονική συγκυρία είναι ακατάλληλη, είτε γιατί η επαφή τους με το συγκεκριμένο θεραπευτή/τρια δεν  ήταν καλή, είτε γιατί το κόστος της αλλαγής κάποιων δυσλειτουργικών δεδομένων της ζωής τους είναι μεγαλύτερο των αντοχών τους. Σε κάθε περιπτωση, όποια απόφαση και αν κανείς πάρει, μάλλον θεραπευτική θα τη χαρακτήριζα για τον ίδιο/α, καθώς  είναι κοντά σε ό,τι κανείς βιώνει καλύτερο για τον εαυτό του τη δεδομένη στιγμή.   

Λίγα λόγια για την ψυχοθεραπευτική διαδικασία…..

Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς κάποια στοιχειώδης πράγματα για το τι να περιμένει από μια ψυχοθεραπευτική διαδικασία. Λέξεις κλειδιά είναι θεραπευτής/τρια, θεραπευόμενος/η, θεραπευτική σχέση, διαδικασία. Θα ξεκινήσω από τη λέξη διαδικασία, η οποία υπονοεί μια διαδρομή που έχει μια χρονική διάρκεια που ποικίλλει ανάλογα με το αίτημα του ατόμου που ζητά βοήθεια, καθώς και τη θεωρητική σχολή στην οποία ο ψυχοθεραπευτής έχει εκπαιδευτεί. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν αιτήματα διαχείρισης μιας κατάστασης που προέκυψε απρόσμενα στη ζωή ενός ανθρώπου, όπως για παράδειγμα ένα διαζύγιο, μια απώλεια αγαπημένου προσώπου, η διάγνωση μιας επικίνδυνης για τη ζωή ή χρόνιας ασθένειας κ.τ.λ. και το πρώτο πράγμα που χρειάζεται κανείς είναι να δει πως θα ανταπεξέλθει σ’ αυτήν την κρίση, πρακτικά και συναισθηματικά. Σε μια τέτοια συνθήκη ο χαρακτήρας της θεραπείας είναι κυρίως υποστηρικτικός /συμβουλευτικός και σχετικά σύντομος, καθώς  εστιάζει στα συμβάντα και στην άμεση ανάγκη να ανταποκριθεί το άτομο. Αν από την άλλη, το αίτημα διαμορφώνεται όχι τόσο από τα συγκεκριμένα γεγονότα, που όντως έχουν πρόκύψει αναπάντεχα, αλλά από την αντίδραση του ατόμου σ’ αυτά, μια συχνά δυσλειτουργική αντίδραση, που συνδέεται είτε με πιο δομικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ανθρώπου είτε με παγιωμένα  τραυματικά βιώματα του, τότε η θεραπευτική διαδικασία θα ακολουθήσει μια διαδρομή σε βάθος.  Το πρώτο στάδιο είναι αυτεπίγνωση και η κατανόηση των θεμάτων του, στη συνέχεια επιχειρείται μια διορθωτική εμπειρία, όχι όσων έχουν γίνει στο παρελθόν, αλλά όσων μοτίβων επαναλαμβάνονται εξαιτίας των πρώιμων εμπειριών του. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από μια σχέση εμπιστοσύνης με τον θεραπευτή του, γεγονός που αποτελεί τη βάση για μια αλλαγή της οπτικής του χθες και του σημερα.

Εδώ βέβαια, έρχεται και η σχολή εκπαίδευσης του θεραπευτή, που ακολουθεί ένα πρωτόκολλο, θα μπορούσε κανείς να πει, που συχνά ορίζει την κατεύθυνση/ εστίαση και τη διάρκεια της θεραπείας. Έτσι υπαρχουν σχολές πιο εστιασμένες στη διαχείριση του συμπτώματος(συμπεριφορική/ γνωστική/ αναλυτική σχολή κτλ), άλλες που εστιάζουν στα πρώιμα χρόνια της ζωής του ατόμου (ψυχανάλυση), εντοπίζοντας εκεί τις δυσλειτουργίες του, προτείνοντας μια θεραπεία σε μάκρος χρόνου και άλλες με υπαρξιακό προσανατολισμό που μένουν στο εδώ και τώρα  της ζωής του ατόμου και της θεραπευτικής διαδικασίας( Gestalt, προσωποκεντρική κτλ), εστιάζοντας στην προσωπική ευθύνη και στη  δυνατότητα αναπτυξης του δυναμικού του ατόμου, λαμβάνοντας υπόψη βέβαια τα βιώματα του, ενώ τέλος, άλλες θεωρούν την έκφραση συμπωματος του ατόμου ένδειξη δυσλειτουργίας του συστήματος στο οποίο ανήκει (συστημική), οπότε και δουλεύουν με όλοκληρο το σύστημα είτε αυτό είναι η οικογένεια, είτε μια ομάδα, είτε το εργασιακό περιβάλλον.

Μια τελική, αλλά πολύ ουσιαστική επισήμανση είναι πως, ασχέτως της θεωρητικής κατευθυνσης του θεραπευτή/ τριας και συνεπώς και του τρόπου που κανείς δουλεύει, αυτό που παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία της διαδικασίας, πέρα από το εσωτερικό κίνητρο του αιτούντα, είναι η ίδια η θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο θεραπευτή και το θεραπευόμενο. Είναι μια σχέση δυαδική, συντροφική για όσο διαρκέσει η θεραπεία με κοινό τόπο ένα περιβάλλον ασφάλειας, αμοιβαίας ειλικρίνειας,  εμπιστοσύνης και σεβασμού, όπου ο θεραπευόμενος με τη βοήθεια του ειδικού θα μπορέσει να αναγνωρίσει, κατανοήσει, συνδέσει τα κομμάτια του παζλ της ζωής του και θα αποφασίσει, ανάλογα με τις αντοχές του, τον τρόπο που θελει να συνεχίσει να λειτουργεί και να ζει.

Η θεραπεία δεν προσφέρει μαγικές, πυροσβεστικές λύσεις, αλλά εργαλεία και εφόδια για να πορευτεί κανείς στο μονοπάτι της ζωής του με περισσότερη πληρότητα και ικανοποίηση, έχοντας επίγνωση των δυνατοτήτων, αλλά και των περιορισμών του έτσι ώστε να είναι σε θέση να διαχειρίζεται αποτελεσματικότερα τις δυσκολίες που συναντά στην καθημερινότητά του. Η θεραπεία δε σηματοδοτεί αποδόμηση του ατόμου, αλλά αλλαγή της οπτικής του, ανάληψη της προσωπικής του ευθύνης όχι για το τί έζησε ως παιδί (εδώ κυρίαρχο ρόλο παίζει η κατανόηση και αναγνώριση των δυσκολιών του), αλλά για το πώς θέλει να ζήσει ως ενήλικας…